Αρχαία Ελληνικά (Γ' Λυκείου - Ομάδα Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών)

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΙΑΤΙ ΦΙΛΟΣΟΦΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ; AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ | Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ 79 1η ερμηνεύσει και να τα κατανοήσει. Δύο είναι λοιπόν τα γενικά χαρακτηριστικά αυτής της νέας φάσης της ανθρώπινης σκέψης: η στροφή στη φύση και τα φυσικά φαινόμενα και η απόπειρα ορθολογικής ερμηνείας. Η αρχή για τη στροφή του ενδιαφέροντος προς τη φύση και τα φυσικά φαινόμενα συντελείται με τους Ίωνες φιλοσόφους. Στον ιωνικό κόσμο του 7ου και του 6ου αιώνα π.Χ. οι στοχαστές απομακρύνονται από τη μεσολάβηση του ιερατείου για να έρθουν σε επαφή με το θείο, το οποίο είτε ταυτίζεται με τη φύση είτε αποτελεί την κινητήρια δύναμή της. Υπό αυτή την έννοια η φύση αποκτά υπέρτατη αξία ως αντικείμενο γνώσης και προ- σελκύει το ενδιαφέρον των στοχαστών, προκαλώντας τους να ερμηνεύσουν την αρχή της δημιουργίας και τα φυσικά φαινόμενα. Οι Ίωνες στοχαστές, από τον 7ο ως τον 5ο αιώνα π.Χ., αντικαθιστώντας το ιερατείο και τους λοιπούς «θεολόγους» (ποιητές, καλλιτέχνες), μελετούν τη φύση και τα φαινόμενά της και γι’ αυτό ονομάζονται και φυσικοί φιλόσοφοι ή φυσιολόγοι. Οι Ίωνες φιλόσοφοι καθιστούν τη φύση αντικείμενο της έρευνάς τους και επιχειρούν να συλλάβουν τη μία ή τις περισσότερες αρχές που μπορούν να εξηγήσουν τις συμπε- ριφορές, τις μεταβολές, τα φαινόμενα που λαμβάνουν χώρα σε αυτήν. Παρά την προ- χειρότητα των υποθέσεων και την εξάρτηση από μυθικά και θεοκρατικά στοιχεία, αυτή η αναζήτηση των αρχών της φύσης από τους Ίωνες φιλοσόφους αποτέλεσε θεμελιώδες γεγονός, καθώς εγκαινίαζε έναν νέο τύπο ορθολογικότητας και αποδείκνυε το πέρασμα της σκέψης από τα άμεσα παρατηρήσιμα στοιχεία στην αναζήτηση των βαθύτερων αιτιών για την προέλευση του σύμπαντος και την ερμηνεία των φυσικών φαινομένων. Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι πως η απόπειρα προσέγγισης της φύσης μέσω της σκέψης και η πεποίθηση πως από τα εμπειρικά δεδομένα της παρατήρησης μπορούν να συναχθούν γενικές αρχές οδήγησε και σε πρακτική χρήση των ανακαλύψεων των φυσικών φιλοσό- φων στο πλαίσιο της πόλης. Προοδευτικά τα συμπεράσματα των θεωρητικών πορισμά- των αυτής της νέας σκέψης αξιοποιούνται και στις πρακτικές τέχνες, που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη των πόλεων. περί τε τῶν τῆς σελήνης παθημάτων καὶ τῶν περὶ τὸν ἥλιον καὶ τὰ ἄστρα καὶ περὶ τῆς τοῦ παντὸς γενέσεως Οι Ίωνες φυσικοί φιλόσοφοι, πέρα από το έντονο ενδιαφέρον τους για τον φυσικό κό- σμο, στράφηκαν πρώτοι και στην παρατήρηση των φυσικών σωμάτων στα οποία ανα- φέρεται ο Αριστοτέλης, τη Σελήνη, τον Ήλιο και τα αστέρια. Η αστρονομία και η μετεω­ ρολογία υπήρξαν προσφιλή πεδία των αναζητήσεών τους. Ο Θαλής ο Μιλήσιος (6ος αι. π.Χ.) υπήρξε παρατηρητής του ουρανού και θεωρητικός αστρονόμος. Πρόβλεψε την έκλειψη Ηλίου που έγινε το 585 π.Χ., υπολόγισε ότι οι εκλείψεις του Ηλίου πραγματο- ποιούνται σε περιόδους 223 σεληνιακών κύκλων, υπολόγισε τη διάρκεια του έτους σε 365 ημέρες και τη διάμετρο του Ηλίου ως το 1/720 της φαινόμενης τροχιάς του περί τη Γη. Ο Αναξίμανδρος, μαθητής και διάδοχος του Θαλή, ασχολήθηκε με αστρονομικά και