Αρχαία Ελληνικά (Γ' Λυκείου - Ομάδα Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών)

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Η ΑΝΤΊΛΗΨΗ ΓΙΑ ΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΊΑ: […] ΤΟΥ ΑΝΘΡΏΠΟΥ 72 AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ | Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ 1η φυσικής πραγματικότητας είτε της ανθρώπινης δημιουργίας, αλλά επιχειρεί να προσεγ- γίσει τη θεωρητική γνώση που μελετά τις πρώτες αρχές και αιτίες των όντων, ασχολείται με την ολότητα και πρωταρχικότητα της ύπαρξης και επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στο οντολογικό ερώτημα, στο ερώτημα για το υπαρκτό. Η πρώτη φιλοσοφία έχει ως αντικείμε- νο μελέτης πράγματα που έχουν χωριστή ύπαρξη και δεν υπόκεινται σε αλλαγή, και αφο- σιώνεται στη μελέτη της μοναδικής, αιώνιας, άυλης και ακίνητης οντότητας, της θεότητας. Πρώτη φιλοσοφία και θεολογία ταυτίζονται, εφόσον η μελέτη της θεότητας συνεπάγεται και τη μελέτη της απώτατης αιτίας των όντων. Η θεότητα εκφράζει, στην καθολικότητα και απολυτότητά της, την πρώτην οὐσίαν καὶ ἀκίνητον, το υπαρκτό χωρίς ιδιότητες, την ίδια την ύπαρξη. Από αυτή την άποψη η αριστοτελική μεταφυσική είναι και, πρώτα απ’ όλα, οντολογία, μελέτη και γνώση του καθόλου, επιστήμη καθολική, θεμελιώδης για όλες τις υπόλοιπες. Αυτός ο κλάδος της γνώσης αποτέλεσε το πεδίο το οποίο στην ιστορία της δυ- τικής φιλοσοφίας ονομάστηκε μεταφυσική ή οντολογία. Στα Μετά τα Φυσικά η οντολογία του Αριστοτέλη αναπτύσσεται στην αντιπαράθεσή της προς την πλατωνική διδασκαλία της Ακαδημίας, στην οποία ο μαθητής Αριστοτέλης ασκεί κριτική απέναντι στον δάσκαλό του Πλάτωνα και στο ήδη διαμορφωμένο και σχηματοποιημένο εννοιολογικό πλαίσιο. Τα Μετά τα Φυσικά αποτελούνται από 14 βιβλία και ήδη από την αρχαιότητα έχουν ονομαστεί με βάση τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου: Α ( μεῖζον ), α ( ἔλασσον ), Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Η, Θ, Ι , Κ, Λ, Μ, Ν, μια διάκριση και ονομασία που είναι και διεθνώς καθιερωμένη. Το Κείμενο Αναφοράς της 1ης διδακτικής ενότητας προέρχεται από το 2ο κεφάλαιο του Α΄ βιβλίου. Τα πρώτα κεφάλαια του Α΄ βιβλίου θυμίζουν έντονα ένα νεανικό έργο του Αριστοτέλη, τον Προτρεπτικό , ένα έργο που ανήκει στους λεγόμενους Διαλόγους πλατωνικού τύπου , στα ἐξωτερικὰ έργα, αυτά που δημοσιεύτηκαν από τον ίδιο τον φιλόσοφο, και έχει ως θέμα του την προτροπή για σπουδή της φιλοσοφίας. Αυτή την περίοδο ο Αριστοτέλης βρίσκεται στην πλατωνική Ακαδημία και γι’ αυτό η πλατωνική επιρροή είναι έντονη και ως προς το περιεχόμενο και ως προς τη διαλογική μορφή των έργων. Στα δύο πρώτα κεφάλαια του Α΄ βιβλίου των Μετά τα Φυσικά , όπως και στον Προτρεπτικό , ο Αριστοτέλης περιγράφει τη φιλοσοφία ως θεωρητική γνώση και ολοκληρωμένη σοφία, που απαντά σε πρωταρχικά και περαιτέρω ερωτήματα και απορίες, χωρίς να έχει κάποια προφανή χρηστικότητα. Α. Σύνδεση με τα προηγούμενα Το βασικό θέμα προβληματισμού του κεφαλαίου Α είναι η ίδια η φιλοσοφία, την οποία ο φιλόσοφος εξετάζει ιστορικά και συγχρονικά, ώστε να καταλήξει σε ένα κείμενο που θα ορίζει και θα ερμηνεύει τη φύση της. Η φιλοσοφική σκέψη της αρχαίας ελληνικής αρχαιό­ τητας είναι στραμμένη στην αναζήτηση της αιτίας για την οποία συμβαίνει κάθε ανθρώ- πινη δραστηριότητα, και του σκοπού τον οποίο θέτει και προσπαθεί να επιτελέσει. Αυτά τα δύο ερωτήματα αφορούν και την ίδια τη φιλοσοφία. Γιατί οι άνθρωποι φιλοσοφούν; Σε ποιον σκοπό αποβλέπει η ίδια η φιλοσοφία; Στο Μετά τα Φυσικά Α΄ ο Αριστοτέλης